سال 2010 شاهد رویدادهای فضایی خبرساز و پرهیاهویی بوده است، از کشف سیاره های شبه زمینی تا پرواز آزمایشی اولین فضاپیمای توریستی تجاری، سال پس از سال جهانی نجوم برای علم نجوم و فضا بسیار پربار بوده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، سال 2010 با کشف بسیاری از سیاره های فراخورشیدی، مشاهده بیگانه های فضایی، ابرنواخترها، پدیده های اختری، پرتاب راکتها، علوم مرتبط با کره ماه و سوالات متحول کننده درباره علم نجوم برای جهان علم سالی پر هیاهو و شلوغ به شمار می رود.

نشریه دیسکاوری به منظور انتخاب برترین و خبرسازترین خبرهایی که در سال رو به پایان میلادی در حوزه علم نجوم رخ داده است به خوانندگان خود روی آورده و 10 نمونه از خبرسازترین رویدادهای نجومی را بر اساس انتخاب خوانندگان خود به عنوان برترین و خبرسازترین رویدادهای نجومی سال 2010 معرفی کرده است:

10- رویای اوباما برای آینده مطالعات فضایی ناسا: متوقف شدن پروژه "صورت فلکی" ناسا برای بازگشت دوباره انسان به کره ماه و تغییر جهت برنامه های فضایی ناسا به طور قطع یکی از بحث برانگیزترین رویدادهای فضایی و نجومی سال جاری بوده است. از زمانی که اوباما در بیانیه ماه فوریه خود برنامه پرتاب راکت آرس را متوقف و برنامه ساخت فضاپیمای اوریون را محدودتر کرد، بحثهای داغی در مجلس آمریکا بر سر این تصمیمات دولت آمریکا در گرفت.

در ماه آوریل طی سخنرانی اوباما در پایگاه فضایی کندی مسیر فعالیتهای علمی-فضایی ناسا برای همیشه تغییر کرد: "فضانوردان باید تا سال 2025 خود را به یک اخترواره برسانند، از ماه عبور کرده و در حدود سال 2030 به مریخ بروند" که این برنامه خبرهای خوبی را نیز برای پروازهای فضایی تجاری در پی داشت. اما در عین حال این برنامه ریزی های جدید برای منتقدان سیاستهای اوباما به هیچ وجه قابل هضم نبوده است.

9- سیستمهای ستاره ای ناشناخته شگفت انگیز: سال 2010 برای مطالعات سیاره های فراخورشیدی سالی بسیار پربار بوده است. در عین حال که در این سال بیش از صدها سیاره جدید بر مدار ستاره های جدید توسط رصدخانه های زمینی و فضایی ردیابی، مشاهده و مطالعه شدند، آشکار شد که انسان از تکنیکهایی با پیچیدگی هایی فزاینده برای مطالعه این پدیده ها برخوردار است. اکنون با استفاده از همین شیوه های مطالعاتی در صورتی که بتوان با قطعیت جمله ای را درباره جهانهای بیگانه گفت، این است که این جهانها در عین حال که بیگانه اند، شباهتهای بسیار زیادی با سامانه خورشیدی زمین دارند.

8- موفقیت هایابوسا در نمونه برداری از یک اخترواره: یکی از الهام بخش ترین موفقیتهای فضایی سال 2010 بدون شک موفقیت ژاپنی ها و فضاپیمای هایابوسا در نمونه برداری از خاک اخترواره "ایتوکاوا" بوده است. این موفقیت در سال 2005 و به شکلی معجزه آسا رخ داد زیرا در سال 2003 هایابوسا در اثر برخورد یک پرتو خورشیدی دچار آسیب دیدگی شد و پس از آن با تلاش فراوان توانست پس از نمونه برداری از خاک ایتوکاوا مسیر خود را به سوی زمین کج کند.

تردیدهای زیادی درباره موفقیت این فضاپیما در نمونه برداری از خاک ایتوکاوا وجود داشت اما پس از بازگشت بی نظیر این فضاپیما به خانه اش زمین، محققان توانستند ذرات خاک را در کپسول نمونه های این فضاپیما کشف کنند. نمونه هایی که می توانند در درک بهتر از طبیعت سامانه خورشیدی بسیار تاثیرگذار باشند.

7- موفقیت شرکت "ویرجین گلکتیک" در پرواز اولین فضاپیمای تجاری: روند پیشرفت توریسم فضایی بسیار کند، اما در حال پیشرفت است. با وجود اینکه توریستهای فضایی تا کنون میلیونها دلار برای سفر به ایستگاه فضایی بین المللی خرج کرده اند، ویرجین گلکتیک برای قابل دسترس تر شدن سفرهای فضایی تلاشهای گسترده ای را آغاز کرده است.

به گفته این شرکت 200 هزار دلار برای خریداری یک بلیط برای سفر به فضا قیمتی کاملا قابل قبول به شمار می رود حتی اگر این سفر تنها پروازی زیر مداری باشد، با این همه آغاز خوبی برای توریسم فضایی به شمار می رود. در سال 2010 این شرکت توانست فضاپیمای خود موسوم به "شوالیه شب" را به صورت آزمایشی به پرواز درآورد و در عین حال ساخت اولین پایگاه فضایی در صحرای نیومکزیکو نیز آغاز شده است.

6- کشف شواهد آب مایع در قمر انسلادوس: کشف آب بر روی مریخ را فراموش کنید، این موضوع سال گذشته بود، موضوع داغ سال 2010 کشف آب در قمر انسلادوس سیاره زحل است. فضاپیمای کاسینی ناسا طی یکی از قابل تقدیرترین ماموریتهای خود به شگفت زده کردن زمینیان ادامه داده و تصاویر زیبایی را از سیستم زحلی به ثبت رساند. این فضاپیما از سال 2004 در مدار زحل در حرکت است و با عبور از کنار قمرهای این سیاره جزئیات ارزشمندی را از این سیاره مهم به ثبت رسانده است.

یکی از قابل توجه ترین کشفیات کاسینی در سفر زحلی اش در پرواز از نزدیکی به دست آمد که در نزدیکی قمر انسلادوس صورت گرفت. کاسینی به گونه ای با بو کشیدن مواد گازی شکلی که این قمر را احاطه کرده اند توانست مدارکی را مبنی بر وجود آب مایع در سطح این قمر ارائه کند و هر جا که آب باشد، احتمال شکل گیری حیات نیز وجود خواهد داشت. از این رو این کشف کاسینی محدوده احتمالات بشر را درباره جهانهایی که شانس وجود حیات در آنها وجود دارد را افزایش داد.

5- آیا در ماه آب وجود دارد؟ با وجود اینکه برنامه فوری برای بازگشت انسان به ماه وجود ندارد، ماموریتهای روباتیکی که از سوی کشورهای مختلف در اطراف این کره صورت می گیرد بسیار امیدوار کننده هستند. برای مثال مدارگرد اکتشافی ماه به چرخش به دور تنها قمر طبیعی زمین ادامه داده و اطلاعات زیادی را درباره مناظر بیگانه این کره در اختیار انسانها قرار می دهد.

یکی از دستاوردهای مهم این مدارگرد کشف مقادیر زیادی آب منجمد در اعماق حفره های تاریک ماه و در بیشتر بخشهای این کره بود حجم این آب به اندازه ای است که دانشمندان اکنون به راحتی درباره وجود چرخه آب در کره ماه با یکدیگر بحث می کنند. از سویی دیگر اطلاعات به دست آمده از ماهگرد چاندرایان هندوستان در سال 2010 نشان داد بیش از 600 میلیون گالن آب در 40 حفره در کره ماه وجود دارد. این مقدار آب با نیاز مصرف آب کل شهر سیاتل برای یک سال برابری می کند.

4- پرواز فالکن 9: شرکت تجاری Space X در سال 2010 به قدرت زیادی دست پیدا کرد و توانست علاوه بر ارائه مدل آزمایشی راکت فالکن 1، پرواز آزمایشی راکت فالکن 9 را نیز با موفقیت به پایان برساند. اکنون با تایید دولت اوباما این شرکت یکی از معدود شرکتهایی است که برای تامین تجهیزات مورد نیاز ایستگاه فضایی بین المللی پس از بازنشسته شدن شاتلهای ناسا انتخاب شده است. این شرکت در ماه دسامبر اولین پرتاب موفقیت آمیز و بازگشت دوباره کپسول "دراگون" را به اجرا گذاشت، کپسولی که امید می رود روزی بتواند انسانها را به همراه خود به فضا ببرد. قدم بعدی کناره گرفتن این کپسول با ایستگاه فضایی است تا با این موفقیت حفره میان اکتشافات فضایی دولتی و خصوصی پر شود.

3- به دام افتادن ضد ماده: دانشمندان سازمان مطالعات اتمی اروپا، سرن توانستند برای اولین بار ضد ماده را به دام بیاندازند. اهمیت این موفقیت در این نکته است که بخشی از بنیادی ترین رازهای جهان هستی را می توان با کمک این ذرات درک کرده و به بسیاری از سوالات درباره تکامل جهان هستی و حیات پاسخ داد. فرضیه ای که از ابتدا درباره ماده و ضد ماده و برابری مقادیر این دو در جهان وجود دارد، دچار نقصی کوچک است زیرا در صورتی که مقدار این دو در جهان برابر باشد، یکدیگر را نابود کرده و در این صورت ما نباید در جهان وجود داشته باشیم!

به دام انداختن ذرات ضد ماده هیدروژن در یکی از آزمایشهایی که در سرن با نام آلفا صورت گرفت به این معنی است که فیزیکدانان از این پس می توانند به درون ضد ماده رسوخ کرده و رفتارهای آن را مورد مطالعه قرار دهند. این ذرات ظاهری مشابه با ماده دارند اما عملکرد آنها کاملا متضاد ماده است.

2- سیاره های شبه زمینی فراوانتر از همیشه؟: سیاره های فراخورشیدی را می توان در هرجایی از کهکشانها یافت، اما بر اساس مطالعات متعددی که در سال 2010 صورت گرفته اند، اکثریت جهانهایی که در مدار دیگر ستاره ها در حرکتند، لزوما به زمین شباهتی ندارند. شاید در سال جاری عبارت سیاره شبه زمینی را زیاد شنیده باشید اما به گفته بسیاری از منتقدان این عبارت نمایش واقعیت گرایانه آنچه در اصل کشف شده نیست، در صورتی که سیاره کشف شده آبی رنگ با دمایی معتدل نباشد چطور می توان آن را سیاره ای شبه زمینی خواند؟

1- کشف سیاره شبه زمینی گیلیس 581g : قبل از سال 2010 نام گیلیس بیشتر شما را به یاد نام یک بازی جدید رایانه ای و یا یکی از نرم افزارهای جدید آی-فن می انداخت، اما اکنون این نام یکی از مشهورترین سامانه های ستاره ای در آنسوی سامانه خورشیدی است.

گیلیس 581 بسیار امیدوارکننده است، می تواند میزبان سیاره ای باشد که در آن شانس شکل گرفتن حیات وجود داشته باشد و سیاره گیلیس 581g همان سیاره ای است که در بخش قابل سکونت این سامانه ستاره ای می تواند حیات یا زمینه های شکل گرفتن حیات را در خود پنهان کرده باشد.

اما مانند هر داستان خوب دیگری، گره ای در این داستان وجود دارد، شاید هیچ گیلیس 581g وجود نداشته باشد! داستان کشف این سیاره در سال 2010 جنجال فراوانی به دنبال داشت و از این رو اکنون در رتبه اول برترینهای فضایی سال 2010 قرار گرفته است.